මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ 2023 අගෝස්තු 14 දින පල වූ ‘Union thugs assault workers in effort to suppress Turkey’s wildcat strike movement’ යන Barış Demir විසින් ලියන ලද වාර්තාවයි. සිංහලයට සකස් කලේ නන්දන නන්නෙත්ති විසිනි.
නො විසදෙන ජීවන වියදම් අර්බුදයක් මධ්‍යයේ තුර්කියේ, විවිධ පළාත්වල සහ කම්කරු ක්ෂේත්‍ර තුල වැඩ වර්ජන ව්‍යාපාරයක් අඛන්ඩව වර්ධනය වෙමින් පවතී. මෙම කම්කරුවන්ට රාජ්‍යයේ සහ සංගතවල පොලිසියක් ලෙස සේවය කරන වෘත්තීය සමිති යාන්ත්‍රනය සමඟ සෘජු ගැටුමකට ද අවතීර්න වීමට සිදු වී ඇත.
අන්කාරාහි ප්‍රධාන විපක්ෂය වන රිපබ්ලිකන් මහජන පක්ෂය (CHP) විසින් පාලනය කරනු ලබන, කැන්කායා (Çankaya) මහ නගර සභාවේ කම්කරුවෝ, තම වැටුප් සැබෑ උද්ධමන අනුපාතයට අනුව සකස් කරන ලෙස ඉල්ලමින් පසුගිය සතියේ වැඩ නැවැත්වූහ. මේ අතර විරුද්ධ පක්ෂ-ගැති ජෙනෙල්-ඉස් Genel-İş, අනුබද්ධ DİSK නමැති, එම කම්කරුවන්ගේ වාත්තීය සංගමය නගර සභා නිලධාරීන් සමඟ ගිවිසුමක් ඇති කර ගත්හ.
වෘත්තීය සමිති ශාඛා කාර්යාලයට ගිය කම්කරුවන් පැවසුවේ, ගිවිසුම පාවා දීම පිලිබඳ තොරතුරු විමසූ විට වෘත්තීය සමිති නිලධාරීන් තමන්ට තර්ජනය කර ශාරීරිකව පහර දුන් බවයි. සිද්ධියෙන් පසුව, කැන්කායා නගර සභා කම්කරුවෝ තමන් අත්සන් කල “කම්කරුවන්ට පහර දෙන වෘත්තීය සමිති නිලධාරීන් අපට එපා” යනුවෙන් සදහන් ප්‍රකාශයක් නිකුත් කළහ.
එම ප්‍රකාශයට අනුව, ඔවුන් ශාඛා කාර්යාලයට ගොස් ඇත්තේ, තමන්ට දැනගැනීමට ලැබුනු පරිදි, ජීවත් වීමට ප්‍රමානවත් නො වන ගනනක වැටුපකට එකග වූ ගිවිසුමක් සඟවාගෙන සිටීම සහ කලින් ගත් තීරනය අනුව ක්‍රියා කිරීම අත් හරිනු ලැබුනේ මන්ද යන්න විමසා දැනගැනීමට ය.
එවිට සංගමයේ නිලධාරීහු “තමුන් මෙතනට ආවේ රන්ඩු කරන්න ද” යි අසමින් බහින් බස් වීමක් ඇති කරගෙන, මෙම කම්කරුවන්ට ශාරීරික ප්‍රහාර එල්ල කලහ. කම්කරුවෝ “සේවායෝජකයාට එරෙහිව ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමට ඇති අපගේ අයිතිය උදුරා ගත් නිලධර හා ප්‍රජාතන්ත්‍ර විරෝධී වෘත්තීයසමිතිවාදයට එරෙහිව සටන් කිරීමට අපි අධිෂ්ඨාන කරගෙන සිටිමු”යි සිය ප්‍රකාශය අවසානයේ කියා සිටියහ.
කැන්කායා නගරසභා වර්ජකයින්ට එරෙහි කායික ප්‍රහාරය ජාත්‍යන්තර කම්කරු පන්තියට ම අනතුරු ඇඟවීමකි. පාලක පන්තියේ වෙනුවෙන් ක්‍රියා කරන වෘත්තීය සමිති නිලධරයන් විවිධ උපාමාරු හරහා කම්කරුවන්ගේ වැඩෙන ව්‍යාපාරය යටපත් කිරීමට නො හැකි වූ විට කායික ප්‍රහාර සහ වෙනත් ඕනෑම ආකාරයක් භාවිත කරනු ඇත.
මෙම ප්‍රහාරය DİSK තන්ත්‍රය සහ CHP සමග සමීප සබඳතා ඇති ව්‍යාජ වාම ප්‍රවනතාවයන්හි කම්කරු පන්ති විරෝධී ස්වභාවය හෙලිදරව් කරයි. තුර්කියේ ස්ටැලින්වාදී කම්කරු පක්ෂය (TİP), මොරෙනොයිට් කම්කරු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂය (İDP) සහ අනෙකුත් අය පසුගිය මැයි මාසයේ පැවති ජනාධිපතිවරණවල දී, ජනාධිපති රිසෙප්ට් ටයෙප් එර්ඩගෝන් Recep Tayyip Erdogan ට එරෙහි “ප්‍රගතිශීලී” විකල්පයක් ලෙස, CHP නායක කෙමාල් කිලිඩ්‍රොග්ල් Kılıçdaroğlu ප්‍රවර්ධනය කලහ.
වසංගතය විසින් අවුලුවාලන ලද සහ රුසියාවට එරෙහි යුක්රේනයේ නේටෝ යුද්ධයෙන් නරක අතට හැරවුනුනු ජීවන වියදම තුර්කියේ කම්කරුවන්ගේ ජීවන තත්වයන් විනාශ කර ඇත. පසුගිය වසරේ තුර්කියේ වාර්ෂික උද්ධමනය නිල වශයෙන් සියයට 80 ක් පමන වූ අතර, සැබෑ උද්ධමනය සියයට 150 ඉක්ම විය. මේ වසරේ ජූලි මාසය වන විට නිල උද්ධමනය 47%ක් බවට පත් විය. නමුත් ස්වාධීන ENAG ට අනුව එය තවමත් සියයට 120 ඉක්මවා සිටී.
ගිනිකොනදිග කාර්මික නගරයක් වන ගැසිඇන්ටෙප්හි, කෝසාහැලි, සිරේ කොටන් Şire Coton සහ Şireci සිරෙසි ඇක්‍රිලික් කම්හල්වල කම්කරුවන් සැබෑ උද්ධමන අනුපාතයට වඩා අඩුවෙන් යෝජිත වැටුප් වැඩිවීම පිලිගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කර ඇත. සිරෙසිහිහි රෙදිපිලි කම්කරුවෝ 2,000 ක් පමන පසුගිය බදාදා සිට වැඩවර්ජන සහ විරෝධතාවල නිරතව සිටිති.
පරිපාලනය 15.500 TL (US$575) වැටුප් ඉල්ලීමක්, නිවාඩු ප්‍රසාද දීමනාවක්, ආහාර ආධාරයක් සහ ඉරිදා වැඩ මුරය සඳහා TL 1.500 (US$55)ක ගෙවීමක් ඉල්ලා බලකරන ඔවුන්ගේ සටන්කාමී අරගලය අවසන් කිරීම සඳහා පියවරක් ලෙස සේවයෙන් පහකරන බවට හා පොලීසිය විසින් අත් අඩංගුවට ගනු ලබන බවට කම්කරුවන්ට තර්ජනය කර ඇත. තුර්කියේ අවම වැටුප ලීරා 11,400 (US$420) පමනි.
සෙනසුරාදා, ස්වාධීන රෙදිපිලි සංගමයේ BİRTEK-SEN හි නායක මෙමෙන්ට් ටර්කමන්, සිරෙයිසි පරිපාලනයෙහි ඉල්ලීම මත අත් අඩංගුවට ගනු ලැබූ අතර, ඒ වන විටත්, 2,000කට ආසන්න කම්කරුවන්ට තමන් සේවයෙන් පහ කල බව කෙටි පණිවිඩයක් මගින් දැනුම් දෙන ලැබ තිබිනි. එදින ම කම්කරුවන් දහස් ගණනක් කර්මාන්ත ශාලාව ඉදිරිපිටට රැස් වී නගර මධ්‍යයට පාගමනින් යාමට උත්සාහ කල නමුත් පොලිසිය එය වැලැක්වී ය. ඉරිදා ඊට ප්‍රතිචාර වශයෙන්, සිරේසි කම්කරුවෝ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී චතුරශ්‍රයේ මහජන විරෝධතාවක් සංවිධානය කලහ.
සිරෙසි කම්කරුවන්ගේ සටන්කාමී ක්‍රියාව සමස්ත කලාපයට සහ ඉන් ඔබ්බට පැතිර යා හැකි බවට පාලක ප්‍රභූව තුල වැඩෙන බියක් පවතී. කම්කරුවන්ගේ වර්ධනය වන ව්‍යාපාරය මැඩලීමට පාලක පන්තියේ ප්‍රධාන පක්ෂ දෙකේ නියෝජිතයෝ අත්වැල් බැඳගෙන සිටිති. ගැසියන්ටෙප් Gaziantep හි නගරාධිපති, ෆැට්මා සහීන් Fatma Şahin, පාලක පන්තියේ යුක්තිය සහ සංවර්ධන පක්ෂය (AKP), සහ CHP හි නියෝජිත මෙරී මර්ක් Melih Meriç ආයතන හිමිකරු ආමට් සිරේසි හමු වීමට හා කම්හල දැක බලා ගැනීමට සංචාරය කලහ. AKP සමිතියේ සාහීන් Şahin වර්ජකයන්ට ආපසු වැඩට යාමේ අවශ්‍යතාව ඒත්තු ගැන්වීමට උත්සාහ කල අතර, CHP නියෝජිත මෙරික් Meriç “පරිත්‍යාග” කරන ලෙස කම්කරුවන්ගෙන් ඉල්ලා සිටියේ ය. CHP හි සහචරයෙකු වන අන්ත දක්ෂිනාංශික ගුඩ් පක්ෂයේ තවත් නියෝජ්‍යයෙක්, වැඩ වර්ජන කරන කම්කරුවන්ට පිටුබලය දෙන අයට “ප්‍රකෝප කරන්නන්” ලෙස පහර දුන්නේ ය.
කම්කරුවන් මෙම ප්‍රහාරය හමුවේ පසුබැසීම ප්‍රතික්ෂේප කල අතර අගෝස්තු 13දා කලමනාකාරීත්වය නිවේදනය කලේ තමන් වර්ජකයින්ගේ ඉල්ලීම් පිලිගත් බව ය.
වර්ජන සහ විරෝධතා රැල්ල ඉස්තාන්බුල් දක්වා ද පැතිර ගොස් ඇත. ඊයේ, ඉස්තාන්බුල් මෙට්‍රොපොලිටන් මහ නගර සභාවේ (İBB) අනුබද්ධ ආයතනයක් වන Ağaç A.Ş. හි කම්කරුවෝ සිය ගනනක් වැටුප් වැඩි කරන ලෙස ඉල්ලා නගර සභා ගොඩනැගිල්ල ඉදිරිපිට රැස් වූහ.
කුමන පක්ෂයක් බලයේ සිටියත් නගර සභා සේවකයන්ගේ වැටුප් ඉල්ලීම් සහ වෘත්තීය සමිතිවලට පිටින් කම්කරු අරගල වර්ධනය වේ. පසුගිය සතියේ අන්කාරා හි, CHP නායකත්වය දරන කැන්කායා මහ නගර සභා කම්කරුවන්ගේ වැඩවර්ජනයට අමතරව, AKP සහ එහි ෆැසිස්ට් සගයා වන ජාතිකවාදී ව්‍යාපාරය (MHP) විසින් පාලනය කරනු ලබන මැමෙක් Mamak මහ නගර සභාවේ සහ ඉටයිම්ස්ගට් Etimesgut මහ නගර සභාවේ කම්කරුවෝ අමතර වැටුප් වැඩිකිරීම් ඉල්ලා විරෝධතා දැක්වූහ.
වෘත්තීය සමිති නො තකා කල මෙම වැඩ වර්ජන සහ විරෝධතා, පැන නැංගේ, ඉස්මීර් මෙට්‍රොපොලිටන් මහ නගර සභාවේ මෙට්‍රෝ ඒඑස්හි උමං දුම්රිය සේවකයින් 625 දෙනෙකුගේ වැඩ වර්ජනය දින දෙකකින් අවසන් කර කල පාවා දීමට, අවම වශයෙන් කුර්දි නගර පහක විදුලිය බෙදා හැරීමේ සේවකයින් 3,000 කට අධික සංඛ්‍යාවක වෘත්තීය සමිතිවලට පිටින් කල වැඩ වර්ජනයට සහ අගෝස්තු මස මුලදී සෞඛ්‍ය සේවකයින්ගේ දින දෙකක වැඩවර්ජනයට පසුව ය.
තුර්කියේ මෝටර් රථ සහ ලෝහ කම්කරුවන් 150,000කගේ කොන්ත්‍රාත්තු සැප්තැම්බර් මාසයේදී අවසන් වේ. කම්කරුවන්ට අවශ්‍ය වන්නේ වෘත්තීය සමිති යාන්ත්‍රනයේ වියගහෙන් මිදී ආපසු සටන් කිරීමට ය. බරසා Bursa හි රෙනෝල්ට් Renault කම්හලේ මෝටර් රථ කම්කරුවන් දැනටමත් ඇතැම් ක්රියාවන්ට හා සටන් කිරීමට සිය කැමැත්ත ප්රදර්ශනය කිරීමට පටන් ගෙන තිබේ. ඔවුන්, වෘත්තීය සමිතිය සහ කළමනාකාරීත්වය අතර ඇති කර ගත් එකඟතාවයට එරෙහි ව මේස මත ගෑරුප්පු සහ හැඳි ගසමින් ආපන ශාලාවේ දී විරෝධය පල කර ඇත. වෛරයට ලක් වූ වෘත්තීය සමිති නිලධරයන්ට බිමට බැසිමට ඉඩ නො දුන්හ.
තුර්කියේ වැඩ වර්ජන රැල්ල, උතුරු ඇමරිකාවේ සිට යුරෝපය දක්වා සහ ඉන් ඔබ්බට විහිදුනු වෘත්තීය සමිති යාන්ත්‍රනයට එරෙහිව නැගී එන ජාත්‍යන්තර පන්ති අරගලය වර්ධනය වීමේ අනිවාර්ය කොටසකි.
තුර්කියේ සහ ලොව පුරා බලමුලු දෙන කම්කරුවන් වෘත්තීය සමිති යාන්ත්‍රණයෙන් ස්වාධීනව තම අරගල එක්සත් කිරීමට සහ ඉදිරියට ගෙන යාමට ක්‍රියාකාරී කමිටු හරහා සංවිධානය වීමේ අවශ්‍යතාවයට මුහුන දෙති. ක්‍රියාකාරී කමිටු සහ ඒවායේ ජාත්‍යන්තර සන්ධානය (IWA-RFC) සියලු සේවා ස්ථාන, අංශ සහ රටවල් හරහා කම්කරුවන් එක්සත් කිරීම සඳහා පදනම සපයනු ඇත.
