මයික් හෙඩ් විසිනි.
මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ 2023 අප්‍රේල් මස 30 දින US President Biden to make bullying visit to Papua New Guinea යන සිරසින් යුතුව පලවූ මයික් හෙඩ් සහෝදරයා විසින් ලියන ලද ඉදිරිදර්ශන ලිපියේ සංහල පරිවර්තනයයි. පරිවර්තනය මිගාර මල්වත්ත විසිනි.
චීනය සමග එක්සත් ජනපද අධිරාජ්‍යවාදයේ තීව්‍ර වන ගැටුම පිටුපස පෙලගැසිම සඳහා පැසිෆික් දූපත් රටවලට එල්ල වන පීඩනය සැලකිය යුතු පරිදි ඉහල දැමීමක් ලෙස, එක්සත් ජනපද ජනාධිපතිවරයෙකු පැපුවා නිව්ගිනියාවට (PNG) කරන පළමු සංචාරය වන එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ජෝ බයිඩන් මේ මාසයේදී එහි ළගා වනු ඇත.
පැපුවා නිව්ගිනියාවෙහි අගනුවර වන පෝර්ට් මෝර්ස්බි (Port Moresby) හි නැවතුමේ දී , බයිඩන් පැසිෆික් දූපත් නායකයින් දුසිමකට වැඩි පිරිසක්ක් හමුවනු ඇත. ඕස්ට්‍රේලියාවට උතුරින් පිහිටි මෙම උපායමාර්ගිකව තීරණාත්මක සහ සම්පත් බහුල දූපත් සමූහය, ලෝක යුද්ධ දෙකේදීම නිරිතදිග පැසිෆික් කලාපයත් සමග ප්‍රධාන සටන් බිමක් බවට පත්විය.
මැයි 20දා බයිඩන් මෙම පෙර නොවූ විරූ සංචාරය සිදු කරනු ඇත්තේ, යුක්රේනයේ රුසියාවට එරෙහිව එක්සත් ජනපදය විසින් දායකත්වය දෙන යුද්ධය කෙරෙහි අවධානය යොමු කරනු ඇති, ජපානයේ පැවැත්වෙන ජී-7 සමුලුවක් හා සිඩ්නි හි දී පැවැත්වීමට නියමිත චීන විරෝධී ක්වාඩ් (Quad ) නායකයින්ගේ – එක්සත් ජනපදය, ඉන්දියාව, ජපානය සහ ඔස්ට්‍රේලියාව – චීනයට එරෙහි මිලිටරි හා ආර්ථික ප්‍රහාරය තීව්‍ර කිරීමෙහි පූර්ණව නියැලෙනු ඇති, රැස්වීමක් අතර දීය.
චීනය සමඟ ගැටුම සඳහා ඉන්දියාව පෙරමුණු කදවුරක් බවට පත් කර ඇති ඉන්දීය අගමැති නරේන්ද්‍ර මෝදි විසින් සංවිධානය කරන ලද, පපුවා නිව් ගිනිහි පවත්වන ඉන්දියා-පැසිෆික් දූපත් සංසදයේ වාසිය, එක්සත් ජනපද ජනාධිපතිවරයා විසින්ලබා ගනු ඇත. බයිඩන්ගේ සංචාරයෙන් දිනකට පසු පැවැත්වීමට නියමිත මෝඩිගේ මණ්ඩපය, ඉන්දු-පැසිෆික් කලාපය පුරා එක්සත් ජනපද හවුල්කරුවෙකු ලෙස වඩාත් විශාල බලයක් සඳහා ඉන්දියානු පාලක පන්තියේ හිමිකම ප්‍රදර්ශනය කිරීමක් වේ.
පැසිෆික් දූපත් නායකයින් සමග බයිඩන් ගේ රැස්වීමේ තර්ජනාත්මක ස්වභාවය එක්සත් ජනපද ආන්ඩුවේ වොයිස් ඔෆ් ඇමරිකා ( Voice of America) අවධාරනය කලේ, “මෙම රැස්වීම කලාපය තුළ චීන ආක්‍රමණයට එරෙහිව, එය පසුපසට තල්ලු කිරීමේ එක්සත් ජනපද ප්‍රයත්න වල සැලකිය යුතු පියවරක් වනු ඇති අතර, එය සිදු වන්නේ පසුගිය සැප්තැම්බරයේ ධවල මන්දිරයේදී පැසිෆික් දූපත් නායකයින්ට බයිඩෙන් විසින් සත්කාරකත්වය දැක් වීමෙන් පසුවයි,” ලෙසිනි.
අද දින “ඔස්ට්‍රේලියන්” ( Australian) හි කතුවැකියක් මේ හා සමාන පණිවිඩයක් එවා ඇත. බයිඩන් සහ මෝඩි චාරිකාවල “වැදගත්කම නොසලකා හැරීම චීනයේ නුවණට හුරු නැත”, යැයි එය ප්‍රකාශ කළේය. “රැස්වීම් සහ ක්වාඩ් (Quad) සමුලුව මගින් දැනුම් දෙන්නේ බීජිංනය , කලාපය පුරා තමන්ට රිසි ආකාරයෙන් දේවල් සිදුවනු ඇති බව විශ්වාස කළ දිනයන් අවසන් වී ඇති බවයි.”
එම අනතුරු ඇඟවීම යථාර්ථය එහි හිස මත හිටවයි. කලාපය පුරා ලේ වැකි සටන් තුතුලින් ජපන් අධිරාජ්‍යවාදය පරාජය කළ එක්සත් ජනපදයේයේ ආන්ඩු, දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු කාල පරිච්ඡේදය පුරා, පැසිෆික් කලාපය ඇමරිකාවේ “විල” ලෙස සැලකූහ. බොහෝ දුරට, එක්සත් ජනපදය නිරිතදිග පැසිෆික් කලාපයේ අධීක්‍ෂණය එහි ප්‍රාදේශීය අධිරාජ්‍යවාදී සහචරයින් වන ඕස්ට්‍රේලියාවට සහ නවසීලන්තයට පැවරූ අතර, එම රටවල් දෙක බොහෝ දුරට, ජර්මානු නිව්ගිනි ඇතුළු දූපත් භූමි ප්‍රදේශයන්හි යටත් විජිත පාලනය, පළමු ලෝක යුද්ධයේදී අත්පත් කර ගත්හ.
එක්සත් ජනපද අධිරාජ්‍යවාදය පසුගිය දශකය පුරා චීනය සමග යුද්ධය සඳහා එහි සූදානම වේගවත් කර ඇති හෙයින්, පැසිෆික් දූපත් රාජ්‍යවල කටයුතු වලට එය වඩ වඩාත් සෘජුව මැදිහත් වී ඇත.
පසුගිය සැප්තැම්බරයේ, බීජිනයට වල කැපීමට සහ වොෂින්ටනයේ ආධිපත්‍යය පිලිබඳ එහි තිරසාර ප්‍රකාශය ඉදිරියට ගෙන යාමට, සැලසුම් කළ “හවුල්කාර” ගිවිසුමකට තල්ලු කිරීම සඳහා බයිඩන් පැසිෆික් නායකයින් 14 දෙනෙකුගේ සමුලුවක් රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුවේ දී කැඳවීය. “සෘජුවම, ඇමරිකාවේත්ත් ලෝකයේත් ආරක්ෂාව සහ රඳා පවතින්නේ ඔබගේ ආරක්ෂාව සහ පැසිෆික් දූපත්වල ආරක්ෂාව මත” යැයි බයිඩන් රැස්වීමට කෙලින්ම පැවසීය.
බයිඩන්ගේ ගේ සංචාරයට පිටුබලය දෙන අතර, වාර්තා වන පරිදි ඊට එකතු වන, ඕස්ට්‍රේලියානු අග්‍රාමාත්‍ය ඇන්තනි ඇල්බනීස් , ජනවාරි මාසයේදී පැපුවා නිව් ගිනි වෙත ඔහුගේම සංචාරයක් සිදු කරනු ලැබුවේ චීනය අවහිර කිරීම සඳහා ඕස්ට්‍රේලියාව සමඟ ආරක්ෂක ගිවිසුමකට එළැඹීමට එහි ආන්ඩුව එකග කරවා ගැනීම සඳහාය. එක්සත් ජනපදය පපුවා නිව් ගිනිහි අගමැති ජේම්ස් මාරපේ තල්ලු කරනු ලබන්නේ මීට සමාන “ආරක්ෂාෂා සහයෝගිතා ගිවිසුමක්” ඇති කර ගැනීමටය.
ඕස්ට්‍රේලියාව, එක්සත් රාජධානිය සහ එක්සත් ජනපදය අතර ඇතිකර ගත් ඔ්කස් (AUKUS) මිලිටරි ගිවිසුම සම්බන්ධයෙන් පැසිෆික් දූපත් පුරා නොසන්සුන්තාවක් සහ විරෝධයක් පවතී. ක්වාඩ් සමග, ඔ්කස් නොවරදින ලෙසමලෙසම පිහිටුවා ගෙන ඇත්තේ, සමස්ත කලාපයේම ජනතාවට විනාශකාරී ප්‍රතිවිපාක ඇති කරමින්, චීනයට එරෙහි ව්‍යසනකාරී න්‍යෂ්ටික යුද්ධයක් සඳහා සූදානම් වීමටය.
පසුගිය වසරේ, සොලමන් දූපත් ආන්ඩුව බීජිං සමග නොපැහැදිලි උපායමාර්ගික ගිවිසුමක් අත්සන් කිරීම, වොෂින්ටන් , කැන්බරා හා වෙලින්ටන් හි අනතුරක හැගීමක් ඇති කළේය. ඕනෑම තථ්‍ය ලෙස වන චීන ස්ථීර මිලිටරි පැවැත්මක් වැලැක්වීමට සන්නද්ධ මැදිහත්වීමක් කරන බවට වොෂින්ටනය තර්ජනය කරනු ලැබීය. ධවල මන්දිරයේ ඉන්දු-පැසිෆික් සම්බන්ධීකාරක කර්ට් කැම්බල්ගේ නායකත්වයෙන් යුත් එක්සත් ජනපද නියෝජිත කණ්ඩායමක් සොලමන් දූපත් අගමැති මනස්සේ සොගවාරේ හමුවිය. එවන් ඕනෑම පියවරකට “ඊටට අනුව ප්‍රතිචාර දක්වන” බවට එක්සත් ජනපදය පසුව බිය උපදවන සුලු අනතුරු ඇඟවීමක් නිකුත් කළේය.
එහි තර්ජන ශක්තිමත් කිරීම සඳහා, එක්සත් ජනපදය මෙම දූපත් තුළ සිය රාජ්‍යතාන්ත්‍රික පැවැත්ම තීව්‍ර කළේය. එය සොලමන් දූපත් වල නව තානාපති කාර්යාලයක් සහ වනුවාටු, කිරිබති සහ ටොංගා හි රාජ්‍යතාන්ත්‍රික දූත මණ්ඩල (diplomatic missions) විවෘත කළ අතර කලාපීය නායකයින්ගේ පර්ෂදයක් වන පැසිෆික් දූපත් සංසදයට (Pacific Islands Forum) නියෝජිතයෙකු පත් කළේය. බයිඩන් පරිපාලනය, ගෝලීය වශයෙන් එක්සත් ජනපද මැදිහත්වීම් සඳහා යොදා ගැනෙන වාහක දෙකක් වන, එක්සත් ජනපද සාම බලකායේ ( US Peace Corps) සහ ජාත්‍යන්තර සංවර්ධනය සඳහා වූ එක්සත් ජනපද නියෝජිතායතනයේ (US Agency for International Development) මෙහෙයුම් පුළුල් කිරීමට ද පියවර ගෙන ඇත.
එක්සත් ජනපදය තව දුරටත්, ඕස්ට්‍රේලියාවේ කම්කරු ආන්ඩුව සමග එක්ව, , දූපත් ජාතීන් 10ක් සමග වූ වඩා පුලුල්, පෙර කී වැන්නට සමානවම නොපැහැදිලි, චීන ආරක්ෂක සහ වෙළඳ ගිවිසුමටට විරෝධය පා අවසන් කර දැමීය. මෙම දූපත් ජාතීන්, වෙළඳාම, ආධාර සහ ආයෝජන සඳහා ලෝකයේ දෙවන විශාලතම ආර්ථිකය වන චීනය මත සැලකිය යුතු ලෙස රඳා පැවතුනද, ඉන්දු-පැසිෆික් කලාපය පුරා ඇති ආන්ඩු වලට, බීජිං සමඟ සබඳතා අඩු කිරීමට හෝ කපා හැරීම සඳහා හිරිහැර කරනු ලැබේ.
පපුවා නිව් ගිනි හි විදේශ අමාත්‍ය ජස්ටින් කචෙන්කො (Justin Tkatchenko) පසුගිය මාසයේ ඕස්ට්‍රේලියානු ගුවන් විදුලි සංස්ථාවට ප්‍රකාශ කළේ, මෙම වසර මුලදී හවායි සහ පපුවා නිව් ගිනි හි නිලධාරීන් අතර පැවති සාකච්ඡා වලට පසු පසින්, එක්සත් ජනපදය සහ පපුවා නිව් ගිනි ආරක්ෂක සහයෝගීතා ගිවිසුමක් අත්සන් කර අවසන් කරන බවයි. පුහුණු කිරීම් සහ කඳවුරු ගොඩනැගීම් ආවරණය කරන මෙම ගිවිසුම, ඔහු විසින් “ඉතා වැදගත්” යැයි විස්තර කරන ලදී.
කෙසේ වෙතත්, කචෙන්කො, ඕස්ට්‍රේලියාව වැනි සම්ප්‍රදායික “හවුල්කරුවන්ගේ” උපායමාර්ගික උත්සුකයන් සමනය කරන අතරම, චීනය සමඟ නව ආර්ථික අවස්ථා විවෘත කිරීමට උත්සාහ කරන බැවින් පැපුවා නිව් ගිනි සඳහා එය, “සියුම් සමතුලිතතා ක්‍රියාවක්” බව පැවසීය. පපුවා නිව් ගිනි චීනය සමඟ ආර්ථික වශයෙන් දිගටම කටයුතු කරන නමුත් “ආරක්ෂාව සම්බන්ධයෙන් අපගේ හවුල්කරුවන් හා බද්ධ වී සිටින” බව ඔහු පැවසීය. මෙවැනි සමාන පීඩනයන් යටතේ, පපුවා නිව් ගිනිය පසුගිය මාසයේ එක්සත් රාජධානිය සමඟ සහ පසුගිය වසරේ අගභාගයේදී ප්‍රංශය සමඟ බලකා-තත්ව ගිවිසුමක් (Status of Forces Agreement) අත්සන් කරනු ලැබීය.
2018 නොවැම්බර් මාසයේදී පෝට් මෝර්ස්බි හි ආසියා පැසිෆික් ආර්ථික සහයෝගීතා සමුළුවක් පැවැත්වූ අවස්ථාවේදී චීන ජනාධිපති ෂී ජින්පින් පැපුවා නිව් ගිනි වෙත දින කිහිපයක් සංචාරය කළේය. නව මාර්ග සහ සම්මන්ත්‍රණ මධ්‍යස්ථානයක් ඇතුළුව සමුළුව සඳහා බොහෝ යටිතල පහසුකම් සඳහා චීනය අරමුදල් සපයන ලදී.
එජ සහ, ඔස්ට්‍රේලියාව සහ නවසීලන්තය වැනි එහි සමීපතම සහචරයින් සම්බන්ධයෙන් සැලකූ කළ, ඔවුන්ගේ ස්වයං-ප්‍රකාශිත ” පිලිකන්න” තුල එවැනි චීන බලපෑම නොඉවසිය හැකි ය. බයිඩන්ගේ සංචාරය, වොෂින්ටනයේ ප්‍රහාරයෙන් කිසියම්ම හෝ අපගමනයක් වැලැක්වීම සඳහා වූ, මුලු ක්ෂේත්‍රයම අලලා ගත් තියුණු තද කිරීමක් නියෝජනය කරයි.
පසුගිය මාසයේ, ඕස්ට්‍රේලියානු විදේශ අමාත්‍ය පෙනී වොං , නවසීලන්ත නියෝජ්‍ය අගමැති කාර්මෙල් සෙපුලෝනි සහ විදේශ අමාත්‍ය නානායා මහුතා මෙන්ම බ්‍රිතාන්‍ය විදේශ ලේකම් ජේම්ස් ක්ලෙවර්ලි විසින් ද මෙම කලාපය වෙත සංචාර සිදු කෙරිණ.
වොං, එජ සහ ඕස්ට්‍රේලියානු අධිරාජ්‍යවාදයේ ප්‍රහාරක බල්ලෙකු ලෙස ඇල්බනීස් ආන්ඩුවේ භූමිකාව අවධාරනය කරමින්, නිලයේ පළමු වසර තුලදී ඇය ඒ වන විට සංචාරය නොකළ පැසිෆික් රටවල් 17න් ඉතිරි දෙකට ගියාය. පැසිෆික් “පවුල” වෙත ඇයගේ චාරිකා චීන ආධිපත්‍යයෙන් කලාපය මුදා ගැනීමේ දූත මෙහෙවර ලෙස නිරූපණය කල ඇය, කලාපය “හැඩ ගැස්වීම ” පිළිබදව ප්‍රකෝපකාරී කතා සිදු කළාය.
පසුගිය සතියේ ඇල්බනීස් ගේ රජය තවත් ඉදිරියට ගියේය. එය දෙවන ලෝක සංග්‍රාමයේ අවසානයෙන් පසු ඕස්ට්‍රේලියාවේ විශාලතම මිලිටරි ගොඩ නැගීම සහ එක්සත් ජනපදය විසින් චීනය මිලිටරිමය ලෙස වැටලීමේ කොටසක් ලෙස ඉන්දු-පැසිෆික් කලාපය හරහා “බලපෑම් ප්‍රක්ෂේපණය” පිළිබඳ නව මූලධර්මයක් අනුගමනය කිරීම ගෙනහැර දක්වන ආරක්ෂක උපායමාර්ගික සමාලෝචනයක් නිකුත් කළේය.
ලෝකයේ සෙසු රටවල් මෙන්ම, නිරිතදිග පැසිෆික් සාගරයේ දුරස්ථ සේ පෙනෙන දූපත් පවා, 20 වැනි සියවසේ ලෝක යුද්ධ දෙකේදීම මෙන්, නැවතත් අධිරාජ්‍යවාදී යුද්ධයේ වෙඩි බිමට තල්ලු කරකරමින් පවතී.
#theSocialistLK #WSWS
