Ulaş Ateşçi විසිනි.
මෙහි පලවන්නේ ලෝක සමාජවාදී වෙබ් අඩවියේ 2023 මැයි මස 01 දින Mass May Day demonstrations in Turkey ahead of national elections යන සිරසින් යුතුව පලවූ Ulaş Ateşçi විසින් ලියන ලද ලිපියේ සිංහල පරිවර්තනය යි. පරිවර්තනය කිත්රුවන් මොලදණ්ඩ විසිනි.
කම්කරු පන්තියේ එකමුතුවේ හා අරගලයේ ජාත්‍යන්තර දිනය වන මැයි දිනය වෙනුවෙන් ඊයේ තුර්කිය පුරා පෙලපාලිවලට කම්කරුවෝ හා තරුනයෝ ලක්ෂ ගනනක් සහභාගී වූහ. දස දහස් ගනනක් ජනයා ඉස්තාන්බුල්හි මොල්ටිපෙ Maltepe චතුරශ්‍රයට රැස්ව සිටි අතර, පොලීසිය විසින් ඓතිහාසික මැයි දින චතුරශ්‍රය වන ටක්සිම් Taksim හි උද්ඝෝෂණ කිරීමට උනන්දු වූ දුසිම් ගනනක්, ප්‍රචණ්ඩ ලෙස ප්‍රහාරයට ලක් කර අත්අඩංගුවට ගන්නා ලදී.
තුර්කියේ අගනුවර වන අන්කාරා සහ ඉස්මීර්, බර්සා සහ ඩයර්බකීර්, කෝන්යා, කයිසේරි, ආර්ට්වින්, සැම්සුන්, යාලෝවා, සොන්ගුල්ඩක් සහ එස්කිසෙහීර් ඇතුළු අනෙකුත් ප්‍රධාන නගරවල මහා මැයි දින පෙළපාලි පැවැත්විණි. තුර්කියේ විශාලතම වෘත්තීය සමිති සම්මේලනය වන රජයට පක්ෂපාතී, මිලියන 1.2ක සාමාජිකත්වයෙන් යුතු (ටූකිෂ්) Türk-İş විසින් කම්කරුවන් 6,000ක් පමණ සම්බන්ධ වූ රැලියක් අදනා ( Adana) හි සංවිධානය කරනු ලැබින.
නිල ගණනයන් අනුව 50,000 කට වැඩි තුර්කි ජනයා මරණයට පත් වූ, මිලියන ගණනක් අවතැන් වූ තුර්කියේ සහ සිරියාවේ පෙබරවාරි 6දාපසිදු වූ භූමිකම්පාවෙන් පීඩාවට පත් වූ හටායි Hatay සහ ගාසියාන්ටෙප් Gaziantep හි කම්කරුවෝ ද මැයි දිනය සැමරූහ. ඔවුහු ධනේශ්වර ක්‍රමයට සහ සමස්ත දේශපාලන සංස්ථාපිතයට, විශේෂයෙන්ම මෙම මහා සමාජ ව්‍යසනය පිටුපස සිටින ජනාධිපති රිසෙප් තායිප් එර්ඩොගාන්ගේ ආන්ඩුවට එරෙහිව සිය කෝපය ප්‍රකාශ කළහ.
ට්විටර් පණිවිඩයක් මගින් එර්ඩෝගන් පැවසුවේ, “අපි සැමවිටම උත්සාහ කළේ ඔබට [කම්කරුවන්ට] ඔබේ අයිතිවාසිකම් ලබා දීමටයි. වසර ගණනාවක් සූරාකෑමේ ද්‍රව්‍යයක් ලෙස භාවිතා කළ මැයි දිනය අපි ඔබට නිවාඩු දිනයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කර එය සැබෑ කම්කරු දිනයක් බවට පත් කළෙමු.”යි යනුවෙනි. ඉන් පසු ඔහු මැයි 14 වැනිදා පැවැත්වීමට නියමිත ජනාධිපතිවරණ සහ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේදී ඡන්දය ලබා දෙනලෙස ඉල්ලා සිටියේය: “මගේ සහෝදර කම්කරුවනි, මම ඔබගේ සහයෝගය මත විශ්වාසය තබමි.”යි ඔහු කීය.
ඇත්ත වශයෙන්ම, 2002 දී බලයට පත් වූ එර්ඩෝගන් ගේ යුක්තිය සහ සංවර්ධන පක්ෂය (AKP), 1980 නේටෝවේ පිටුබලය ලත් හමුදා කුමන්ත්‍රණයෙන් පසු මැයි දිනය තහනම් කිරීම සහ ඒ්වෙනුවෙන් පැවතී රජයේ නිවාඩුව අහෝසි කිරීමේ ප්‍රතිපත්තිය අනුගමනය කළේය.
කෙසේ වෙතත්, විශේෂයෙන් 2007 සිට, මැයි දින පෙළපාලි සඳහා ඓතිහාසික ටක්සිම් චතුරශ්‍රය විවෘත කිරීම සහ මැයි 1 වන දින නිල නිවාඩුවක් යන දෙකම ඉල්ලා වැඩෙන මහජන පෙළපාලි හමුවේ, 2009 දී එය නැවත නිල නිවාඩු දිනයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කිරීමට එර්ඩෝගන්ට සිදු විය.
1977 දී, ටක්සිම් චතුරශ්‍රයේ “ලේවැකි මැයි දිනය”අවස්ථාවේ, ස්වයංක්‍රීය රයිෆල් ප්‍රහාරයකින් පුද්ගලයින් 30 කට වැඩි පිරිසක් මිය ගිය අතර සිය ගණනක් තුවාල ලැබූහ; වෙඩික්කරුවන්ට කිසි විටෙකත් චෝදනා එල්ල වී නැත. 2010 සහ 2013 අතර ලක්ෂ සංඛ්‍යාත ජනතාවක් මැයි දිනය සැමරූ තක්සිම් චතුරශ්‍රය 2013 සිට කම්කරුවන්ගේ පෙළපාලි සඳහා අත්තනෝමතික හා ප්‍රජාතන්ත්‍ර විරෝධී ලෙස වසා දමනු ලබෙ ඇත.
කම්කරු පන්තිය, කම්කරුවන් පිලිබඳ එර්ඩෝගන්ගේ වාචාල ප්‍රකාශ නොතකා, පෙර නොවූ විරූ උද්ධමනය හා නිර්දය දරිද්‍රතාවයට එරෙහිව අරගල කරමින් සිටී. සැබෑ වාර්ෂික උද්ධමනය සියයට 110 ඉක්මවන අතර ජනගහනයෙන් සියයට 90 ක් දරිද්‍රතා රේඛාවට පහළින් ජීවත් වෙති.
තුර්කියේ 300,000 වැඩි පිරිසකගේ වැළැක්විය හැකි අතිරික්ත මරණ සංඛ්‍යාවට තුඩු දුන් COVID-19 වසංගත සමයේ දී කම්කරු පන්තියේ සිට මූල්‍ය ප්‍රාග්ධනය වෙත ධනය විශාල ලෙස මාරු කිරීම එර්ඩෝගන්ට විසින් මෙහෙයවනු ලබිනි. තුර්කි බැංකු අංශයේ මුළු ශුද්ධ ලාභය 2022 දී සියයට 366 කින් වැඩි විය. ඊට වෙනස්ව, ජාතික ආදායමේ ශ්‍රමයට ලැබෙන කොටස 2016 දී සියයට 32 සිට 2022 දී සියයට 23.7 දක්වා එනම් 2002 ට වඩා අඩු විය.
තුර්කියේ පෙලපාලිවල කැපී පෙනෙන ලක්ෂණයක් වූයේ, කම්කරුවන්ගේ හා තරුනයන්ගේ වැඩෙන සටන්කාමීත්වයත්, මෙම සටන්කාමීත්වය මාරාන්තික අවසානයක් දෙසට යොමු කිරීම සදහා පෙලපාලි මෙහෙයවන වෘත්තීය සමිති නිලධාරීන්ගේ සහ ව්‍යාජ-වාම කන්ඩායම්වල ප්‍රයත්නය අතර ප්‍රතිවිරෝධතාවයි.
DİSK සහ KESK සම්මේලනවල නායකත්වය ඉස්තාන්බුල්, මොල්ටිපෙහි පැවති ප්‍රධාන මැයි දින රැලියේදී, උත්සාහ කළේ එර්ඩෝගන් ආන්ඩුවට එරෙහි පුලුල් කම්කරුවන්ගේ කෝපය මැයි 14 මැතිවරනය දි ධනේශ්වර විපක්ෂය පිටුපස යැවීමටය. මෙම ප්‍රතිගාමී ප්‍රතිපත්තියේ අරමුන කම්කරුවන් ධනේශ්වර ක්‍රමයේ රාමුව තුල තබා ගැනීමයි.
යුක්රේනයේ රුසියාව සමග කරගෙන යන නේටෝ යුද්ධය, අඛන්ඩව උත්සන්න වෙමින්, ජාත්‍යන්තර කම්කරු පන්තියට න්‍යෂ්ටික යුද්ධයේ හදිසි තර්ජනය මතු කරයි. එය වෘත්තීය සමිති නිලධරයන් හෝ ව්‍යාජ-වාම පක්ෂ විසින් මතු කරනු ලැබුනේ නැත. එහෙත් රුසියාවට එරෙහි නේටෝ යුද්ධයේ සැලකිය යුතු උත්සන්නවීමක් සනිටුහන් කරමින් තුර්කි පාර්ලිමේන්තුව ෆින්ලන්තයට නේටෝවේ සාමාජිකත්වය දීම වෙනුවෙන් ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමෙන් ඉක්බිති මාසයක් පමණක් ගත වී ඇත.
කෙසේ වෙතත්, වෘත්තීය සමිති නිලධරය හෝ ව්‍යාජ-වාම පක්ෂ ජනාධිපතිවරණයේ දී එර්ඩෝගන්ගේ ප්‍රතිවාදියා වන ජාතික සන්ධානය (Nation Alliance) හි අපේක්ෂක කෙමාල් කිලික්ඩරොග්ලු ප්‍රවර්ධනය කිරීමට කටයුතු කිරීමෙන්,තම ධනේශ්වර සගයන් අමනාප වීම වළක්වා ගැනීමට උත්සාහ කළහ. ඇත්ත වශයෙන්ම, එර්ඩෝගන්ගේ මහජන සන්ධානය ( People’s Alliance) සහ ජාතික සන්ධානය යන දෙඅංශයේම සියලුම පක්ෂ ෆින්ලන්තයේ NATO සාමාජිකත්වයට ඒකමතිකව සහාය දීමෙන් අධිරාජ්‍යවාදයට තම පක්ෂපාතිත්වය තහවුරු කළහ.
කුර්දි ජාතිකවාදී මහජන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂය (HDP) ඡන්දයට සහභාගි නොවූ නමුත් ෆින්ලන්තයේ “ආරක්ෂක උත්සුකයන් නීත්‍යානුකූල” බව ප්‍රකාශ කරමින් නේටෝවේ වාචාලකම ප්‍රතිරාවය කළේය. තුර්කියේ ව්‍යාජ-වාම කම්කරු පක්ෂය (TİP), එහි සගයා වන HDP සමග, ජාතික සන්ධානය පිටුපස සිටින අතර, එය අධිරාජ්‍ය-විරෝධී හෝ සමාජවාදී පක්ෂයක් නොවන බව පැහැදිලි කරමින් ඡන්දයට සහභාගී නොවීය.
“මෙම මැයි දිනය කම්කරුවන්ගේ සතුරන්ගේ පාලනය යටතේ අප සමරන අවසාන මැයි දිනය වනු ඇත,” යනුවෙන්,TİP සභාපති එර්කැන් බාස් (Erkan Baş) මොල්ටිපෙ රැලියේදී කල සිය කතාවේදී ප්‍රකාශ කළේය. ඔහු තවදුරටත් මෙසේ පැවසීය: “දින 13කට පසුව, මෙහි රැස්ව සිටින දස දහස් ගණන් ජනතාව ඉතිහාසයේ සටහනක් ලියනු ඇත: මේ රටේ පැවතියේ එහි ජනතාව පීඩාවට පත් කරමින්, ඔවුන් බඩගින්නේ සහ දුප්පත්කමට පත් කළ කුරිරු රජයකි; අපි කියනවා මේ ආණ්ඩුව ‘තවදුරටත් නො පවති කියා.”
බාස්ගේ මෙම ප්‍රකාශය දේශපාලන බොරුවකි. ඇත්ත වශයෙන්ම, ධනේශ්වරයේ තවත් දක්ෂිනාංශික සහ නේටෝ ගැති නියෝජිතයෙකු වන කිලික්ඩරොග්ලු , එර්ඩෝගන් වෙනුවට ජනාධිපති වුවහොත් හෝ එර්ඩෝගන් ට පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතරය අහිමි වුවහොත්, තුර්කියේ ධනවාදය සහ ධනේශ්වර පාලනය අවසන් නොවනු ඇත. කම්කරු පන්තිය සමාජවාදී විප්ලවයක් හරහා බලය අතට ගන්නා තුරු, මැයි දිනය තුර්කියේ සහ ජාත්‍යන්තරව “කම්කරුවන්ගේ සතුරන්ගේ පාලනය යටතේ” සමරනු ලැබේ.
DİSK සභාපතිනි Arzu Çerkezoğlu හා සමානව ධනේශ්වර ජාතික සන්ධානය පිටුපස කම්කරු පන්තිය හා තරුනයන් තුල විරුද්ධත්වය මෙහෙයවීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කළාය. “අපි මැයි 14 වෙනිදා කරට කර, උරෙන් උර ගැටී, නපුර සහ යහපත අතර, බොරුව සහ සත්‍යය අතර, නිර්ලජ්ජිතකම සහ නිහතමානීකම අතර, සොරකම සහ අපගේ නළලේ දහඩිය අතර තෝරා ගනිමු,” ඇය එසේ කීමටපෙර ප්‍රකාශ කලේ: “අපි එක්ව මෙම නපුරු පිළිවෙල ඉවත් කරමු.” යන්නයි.
අර්ඩොකාන්ට “විකල්පයක්” ලෙස TİP සහ DİSK සහාය දක්වන කිලික්ඩරොග්ලු , තමන් පිහිටුවීමට සූදානම් වන්නේ කෙබඳු දක්ෂිනාංශික ආන්ඩුවක් ද යන්න යලිත් වරක් හෙලිදරව් කරමින් ඊයේ සොන්ගුල්ඩක් හි කතා කළේය.
කිලික්ඩරොග්ලු දිගු කලක් තිස්සේ වැඩෙන සමාජ විරෝධය ප්‍රතිගාමී, සිරියානු විරෝධී දිශාවකට හරවා යැවීමට උත්සාහ කර ඇත. ඊයේ ඔහු නැවතත් කම්කරු පන්තියේ වඩාත්ම අවදානමට ලක්විය හැකි කොටස වන සරණාගතයින් ඉලක්ක කර ගනිමින් මෙසේ ප්‍රකාශ කළේය: “අපට සිරියානුවන් මිලියන 3.6ක් සිටිනවා. ඔබගේ ඡන්දයෙන්, දෙවියන් කැමති නම්, මම අපේ සියලුම සිරියානු සහෝදර සහෝදරියන් වසර දෙකක් ඇතුළත ඔවුන්ගේ මව් රටවලට යවන්නෙමි. ඔහු වැඩිදුරටත් පැවසුවේ, “ඔවුන් කියනවා කෙමාල් මහතා ජාතිකවාදියෙක් නොවේ. තම මව්බිමට ආදරය කරන්නේ කවුද? කෙමාල් මහතා. විදේශිකයන් ආපසු යැවීමට කැමති කාටද? මිස්ටර් කෙමාල්.”
යථාර්ථය නම්, තුර්කියේ සිටින තුර්කි හෝ කුර්දි කම්කරුවන්ට සිරියානුවන්, ඇෆ්ගන් ජාතිකයන් හෝ වෙනත් සරණාගතයින් සහ සංක්‍රමණික කම්කරුවන් සමඟ ගැටලුවක් නැති බවය. තුර්කිය ඇතුළු නේටෝ බලවතුන්ගේ ලේවැකි මිලිටරි මැදිහත්වීම්වලට ගොදුරු වූ සිරියානු සහ ඇෆ්ගන් වැඩකරන ජනතාව, තුර්කියේ ධනපතියන්ගේ අසීමිත සූරාකෑමට ලක්ව සිටිති. ඒ අතරම, ධනේශ්වර ක‍්‍රමයෙන් පැන නගින සමාජ ප‍්‍රශ්න සඳහා ඔවුන් බිල්ලට ගනී.
මැයි 14 මැතිවරනයෙන් පාලක පන්තියේ කුමන දක්ෂිනාංශික කන්ඩායමක් ජය ගත්තද, ගෝලීය ධනවාදය තුල මුල් බැස ඇති මූලික ගැටලු උත්සන්න වනවා මිස විසඳනු නොලැබේ. කම්කරු පන්තිය මුහුන දෙන හදිසි කර්තව්‍යය වන්නේ ධනේශ්වරයේ සහ වෘත්තීය සමිති නිලධරයේ සියලු කන්ඩායම් වලින් සිය දේශපාලන ස්වාධීනත්වය ස්ථාපිත කිරීමයි.
#theSocialistLK #WSWS
